Klinički benefiti nadomjesne nutritivne prehrane kod osoba sa šećernom bolešću

Za većinu oboljelih od šećerne bolesti tipa 2 najizazovniji dio plana liječenja je određivanje plana prehrane jer je upravo pravilna prehrana osnova liječenja šećerne bolesti tipa 2. Međutim, ne postoji jedinstveni obrazac prehrane za sve oboljele od šećerne bolesti već planiranje obroka treba biti individualizirano.

Upravo stoga je u svojim smjernicama Američko udruženje za dijabetes prepoznalo važnost nadomjesne nutritivne prehrane koja je posebno formulirana za bolesnike sa šećernom bolesti s ciljem bolje kontrole glikemije i smanjenja rizika razvoja kroničnih komplikacija šećerne bolesti [1,2].

Europsko udruženje za kliničku prehranu i metabolizam (ESPEN) preporuča korištenje nadomjesne nutritivne prehrane kod pretilih osoba te onih sa šećernom bolešću [3]. Specifične formule nadomjesne nutritivne prehrane za osobe s šećernom bolešću rezultiraju boljom regulacijom glikemije i smanjenjem hemoglobina A1c do čak 2% te nižim rizikom od hipoglikemija u odnosu na standardnu prehranu [4,5].

Osim učinka na regulaciju glikemije, zbog svoje specifične formule, nadomjesna nutritivna prehrana ima čitav niz drugih povoljnih metaboličkih učinaka.

Specifična nadomjesna nutritivna prehrana kod osoba sa šećernom bolešću ima čitav niz prednosti u odnosu na standardnu dijabetičku dijetu. Ugljikohidrati u nadomjesnoj nutritivnoj prehrani imaju niski glikemijski indeks jer se sporo probavljaju što je postignuto zamjenom običnih šećera i škroba koji imaju visoki glikemijski indeks s mješavinom ugljikohidrata koji se djelomično razgrađuju, a djelomično fermentiraju [6]. Na taj način se ugljikohidrati sporije apsorbiraju, dolazi do značajno manjeg porasta postprandijalne glukoze te se smanjuje potreba za inzulinom za 26-71% [7,8]. Osim bolje regulacije glikemije mjerene hemoglobinom A1c, specifična nadomjesna nutritivna prehrana rezultira i manjoj glukovarijabilnosti, danas važnom parametru kontrole glikemije u kliničkim studijama, u odnosu na klasičnu prehranu. Ono što je posebno važno naglasiti je da se bolja regulacija glikemije postiže bez povećanog rizika od hipoglikemija [9,10].

Osim ugljikohidrata niskog glikemijskog indeksa, specifična nadomjesna nutritivna prehrana ima poseban sadržaj masti gdje prevladavaju nezasićene masne kiseline, posebno mononezasićene masne kiseline. Postoji čitav niz prednosti prehrane bogate mononezasićenim masnim kiselinama. Prehrana bogata mononezasićenim masnim kiselinama poboljšava glikemijsku kontrolu, smanjuje potrebu za inzulinom, smanjuje ukupni kolesterol kao i LDL kolesterol, povećava HDL kolesterol te snižava razinu triglicerida [11,12]. Nadalje, prehrana bogata mononezasićenim masnim kiselinama smanjuje kardiovaskularni rizik što nam je izrazito bitno kod oboljelih od šećerne bolesti koji imaju višestruko veći kardiovaskularni rizik u odnosu na osobe bez šećerne bolesti.

Specifična nadomjesna nutritivna prehrana također ima i veći sadržaj vlakana u odnosu na standardne formule. Topiva vlakna fruktooligosaharidi, za razliku od šećera, sadrže više vlakana, manje kalorija i neprobavljivi su, stvaraju gel u vodi, usporavaju prolazak hrane kroz probavni sustav, smanjuju porast glukoze u krvi, poboljšavaju apsorpciju hranjivih tvari te snizuju kolesterol u krvi [13]. Prehrambeni fruktooligosaharidi, odnosno ugljikohidrati s utvrđenom prebiotičkom aktivnošću, inhibiraju intestinalnu apsorpciju masti kojom je bogata zapadnjačka prehrana, a čiju konzumaciju povezujemo s najčešćim bolestima današnjice – debljinom, šećernom bolešću i povišenim krvnim tlakom. Nadomjesna nutritivna prehrana se uz bolju kontrolu glikemije koristi i za smanjenje tjelesne težine. Uz prethodno navedene učinke koji doprinose smanjenju tjelesne težine, nadomjesna nutritivna prehrana značajno povećava razinu YY-peptida te glukagona, dva važna hormona sitosti [14].

U zaključku, specifična nadomjesna nutritivna prehrana za osobe sa šećernom bolešću sadrži jedinstveni sustav sporootpuštajućih ugljikohidrata koji pomaže u smanjenju postprandijalne glukoze, hemoglobina A1c, i razvoja kroničnih komplikacija, sadrži veliku količinu mononezasićenih masnih kiselina koje pomažu u smanjenju serumskih lipida te jedinstvenu mješavinu vlakana koja omogućava bolju kontrolu glikemije te doprinosi normalnoj funkciji crijeva.